De paradox van vertrouwen en veiligheid in je team

Vertrouwen is de basis om goed te kunnen samenwerken in je team. Maar het is ook lastig en ongrijpbaar. Want je voelt het direct als er iets mis is met het vertrouwen in je team, maar het is gewoon heel moeilijk om dat vertrouwen te herstellen.

Vertrouwen heeft te maken met veiligheid. Dan krijg je snel de volgende paradox: je zegt dingen niet omdat je je niet veilig voelt en tegelijkertijd voel je je niet veilig omdat je niet alles zegt.

In deze blog  kijken we naar de belangrijke elementen van vertrouwen in een team en naar manieren waarop je het teamvertrouwen kunt verbeteren.

Wat is vertrouwen?

Vertrouwen is over het algemeen opgebouwd uit 4 elementen:

  • Openheid
  • Betrouwbaarheid
  • Congruentie
  • Acceptatie

Als het niet goed gaat met één van deze vier elementen heeft dat negatief effect op het vertrouwen in je team. Zelfs als 3 elementen goed scoren kan dat ene mindere element voor problemen zorgen. Hieronder licht ik ze toe:

Openheid Je kunt spreken van openheid in je team als je duidelijk bent over je verwachtingen. Er is openheid als je zegt wat je denkt, voelt en gelooft. In een team met openheid ben je eerlijk over je beperkingen en kun je benoemen wat er speelt.

Betrouwbaarheid Zeg wat je doet en doe wat je zegt. In een betrouwbaar team doe je geen beloftes die je niet kunt nakomen, houd je je aan je deadlines en kom je op tijd. Als dat niet lukt ben je daar eerlijk in, zodat mensen weten dat ze op je kunnen rekenen.

Congruentie In een team dat goed scoort op congruentie zijn er geen verborgen agenda’s. Je handelt in lijn met je overtuigingen of wat je gelooft. Communicatie is helder en direct en past bij je lichaamstaal.

Acceptatie Accepteer dat iedereen anders is. Je respecteert de mening van anderen, bent empatisch en je luistert naar de ander zonder direct oordeel. Je probeert de mening van een ander niet te veranderen.

Als ik met teams werk merk ik dat acceptatie vaak een van de moeilijkste elementen van vertrouwen is: accepteren dat de ander anders is dan jij en vice versa.

De paradox van veiligheid

Als je je niet veilig voelt in een team zorgt dat ervoor dat je je niet durft uit te spreken. Tegelijkertijd is de sfeer niet veilig júist omdat niet iedereen zich uitspreekt. Die situatie zorgt voor een vicieuze cirkel waar je moeilijk uit kunt breken.

De reden waarom mensen niet open zijn, is heel persoonlijk.  Een veel gehoorde reden is dat mensen aangeven dat ze niets meer zeggen in een team omdat ze het verleden een vervelende ervaring hebben gehad.

Dan hoor ik uitspraken als:

“Ik ben van iets beschuldigd wat niet waar is. Er staan dingen in m’n dossier die niet kloppen. Dat vind ik vervelend en dat maakt dat ik wel uitkijk wat ik zeg.”

“Ik heb een keer in vertrouwen iets verteld in het team en dat werd later door mijn leidinggevende tegen me gebruikt. Mij zul je dus niets persoonlijks meer horen zeggen in mijn team”

Ook al gaat het vaak om gevallen uit het verleden, de pijn en het gevoel van verborgen agenda’s, incongruentie en verkeerde verwachtingen kunnen nog lang invloed hebben hoe iemand in een team werkt. Dan ontstaat die vicieuze cirkel.

De cirkel doorbreken

Hoe kun je die cirkel dan doorbreken?  Dat kan op verschillende manieren. Hieronder geef ik je een paar suggesties vanuit mijn praktijkervaring:

Individueel Als je twijfelt of je je uit moet spreken in het team kun je de volgende 3 checkvragen hanteren:

  • Heeft het invloed op mijn functioneren?
  • Heeft het invloed op de samenwerking?
  • Heeft het invloed op het uitoefenen van de gezamenlijk taak?

Als je één van bovenstaande vragen met ‘ja’ beantwoordt, is het de moeite waard om je uit te spreken.

Als je besluit om je niet uit te spreken, dan is het ook belangrijk om het helemaal los te laten. Bespreek het dan niet alsnog apart met een of meer mensen in het team, want dat heeft weer negatieve invloed op het vertrouwen in het team.

Als je het echt lastig vindt om jezelf uit te spreken kan het helpen om samen met een coach te werken aan je assertiviteit zodat je leert om beter uit te spreken wat belangrijk voor je is.

In het team In je team helpt het om duidelijke afspraken te maken over hoe je met elkaar communiceert om het vertrouwen op niveau te houden. Zoek met elkaar naar antwoorden en overeenstemming over de onderstaande vragen:

  • Kunnen we accepteren dat iedereen anders is?
  • Kunnen we in plaats van oordelen juist nieuwsgierig zijn naar de ander en luisteren zonder oordelen?
  • Kunnen we luisteren en de ander de ruimte geven? Als je echt luistert komen ook de mensen die niet direct zullen spreken uiteindelijk aan het woord.
  • Kunnen we accepteren dat we niet altijd gelijk hebben? Dan hoeven we daar niet over te vechten. We bespreken met elkaar hoe we met elkaar omgaan als we het oneens zijn.

Vaak gaan vertrouwensproblemen niet over het hele team. Het gebeurt ook dat er 2 of 3 mensen niet goed met elkaar overweg kunnen. Een team voelt dat. Maar een team hoeft niet perse te weten wat het probleem tussen die mensen precies is.

In zo’n geval kan het goed helpen om het probleem buiten het team op te lossen met alleen de betrokken mensen. Als dat lukt is de spanning tussen die personen verdwenen en is ook de lucht in het team geklaard.

Tot slot

Voor teams die ik heb begeleid vanuit Drielink Coaching heb ik een vertrouwensscan ontwikkeld: een scan die je team inzicht geeft in de 4 elementen van vertrouwen. Met de score die uit de test komt kan ik je helpen om het vertrouwen in je team zo nodig te herstellen.

Doe de test hier: https://vertrouwen.drielinkcoaching.nl